Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2023 yılı Temmuz ayına ait Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP) Gelişmeleri’ni yayımladı. Temmuz sonu itibarıyla elde edilen veriler, Türkiye’nin yurt dışı varlıklarının 2023 yıl sonuna göre yüzde 4,8 artış göstererek 348,8 milyar ABD doları seviyesine ulaştığını ortaya koymakta. Öte yandan, yurtdışına olan yükümlülükler de yüzde 8,9 oranında artışla 706,5 milyar ABD doları olarak belirlendi. Bu durum, Türkiye’nin yurt dışındaki ekonomik etkileşimlerinin ve yatırım dinamiklerinin önemli bir yansımasını temsil ediyor.
Yurt dışı varlıkları ile yükümlülükleri arasındaki farkı ifade eden net UYP, 2023 yılı sonunda eksi 316,2 milyar ABD doları seviyesindeyken, 2024 Temmuz ayında eksi 357,7 milyar ABD doları seviyesine geri düştü. Bu durum, Türkiye’nin uluslararası yatırım konumunun giderek kötüleştiğini ortaya koyuyor. Nitekim, Türkiye’nin dış varlıkları ve yükümlülükleri arasındaki dengenin sağlanması, ekonomik sürdürülebilirlik açısından kritik öneme sahip.
Varlıkların alt kalemlerine bakıldığında, rezerv varlıklar 2023 yıl sonuna göre yüzde 4,9 oranında artış göstererek 147,8 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. Diğer yatırımlar kalemi ise, yüzde 3,9 artarak 129,1 milyar ABD doları seviyesine ulaşmış durumda. Özellikle diğer yatırımlar alt kalemlerince, bankaların yabancı para ve Türk Lirası cinsinden yaptığı efektif ve mevduatlar da gözle görülür bir artış sergileyerek yüzde 6,9 oranında artışla 49,7 milyar ABD doları olmuştur. Bu da bankacılık sektöründe birikimlerin artışı ve yatırım güdüsünün yükseldiğini göstermektedir.
Yükümlülükler tarafında yapılan değerlendirmeler ise farklı bir tablo çiziyor. Doğrudan yatırımlar kalemine bakıldığında, piyasa değeri ile döviz kurlarındaki değişikliklerin etkisiyle bu kalem yüzde 15,3 artışla 222,0 milyar ABD doları seviyesine çıktı. Bu durum, Türkiye’ye yapılan doğrudan yabancı yatırımların artıran bir etken olduğunu göstermektedir. Ayrıca, portföy yatırımları da 2023 yılı sonuna göre yüzde 29,1 oranında artış göstererek 123,8 milyar ABD doları seviyesine ulaştı.
Yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi stokunun da her geçen dönem artış göstermesi dikkat çekiyor; bu artış oranı yüzde 33,6 olarak kaydedilerek 39,5 milyar ABD doları seviyesine geldi. Yurt dışı yerleşiklerin mülkiyetindeki Devlet İç Borç Senetleri (DİBS) stoku ise yılsonuna göre yüzde 399,2 oranında artarak 13,2 milyar ABD doları oldu. Bu olumlu veri, Türkiye’nin devlet tahvillerine olan güvenin arttığını göstermektedir.
Ayrıca, diğer yatırımlar kalemi de 2023 yılı sonuna göre küçük bir artış göstererek 360,7 milyar ABD doları seviyesine ulaştı. Ancak yurt dışı yerleşiklerin yurt içi bankalardaki yabancı para mevduatları yüzde 5,3 oranında azalmış olup, bu rakam 40,9 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. Bunun yanı sıra, Türk Lirası mevduatları ise yüzde 36,4 oranında artarak 23,2 milyar ABD doları düzeyine ulaştı.
Son olarak, bankaların toplam kredi stoku yüzde 10,1 oranında bir artış sergileyerek 68,8 milyar ABD doları oldu. Buna karşın, diğer sektörlerin toplam kredi stoku ise yalnızca yüzde 0,8 oranında azalarak 100,2 milyar ABD doları seviyesine düştü. Bu dinamikler, Türkiye’nin ekonomik gidişatı ve kredi süreçleri üzerinde önemli etkilere sahip olabilir. Türkiye’nin uluslararası yatırım pozisyonu göstergeleri, özellikle döviz piyasalarındaki dalgalanmaların etkisini ve ekonomik politikaların sonucu olarak ortaya çıkan verileri yansıtıyor. Bu verilerin incelenmesi, Türkiye’nin finansal sağlığı hakkında daha derin bir anlayış sağlayabilir.
