İran, ABD’ye Dava Açtı: Petrol Darbesi Mahkemede

0

BEĞENDİM

0

1953 yılında İran’da gerçekleşen darbe sonucunda ABD’nin rolünü tartışmak için açılan davanın ilk duruşması Tahran’daki 55. Uluslararası Hukuk Mahkemesi’nde görüldü. İran vatandaşlarının ve Muhammed Musaddık’ın torunu Mahmud Musaddık’ın da hazır bulunduğu duruşmada, ABD hükümetine ve 6 tüzel ve gerçek kişiye karşı açılan dava, 20’den fazla eyaletten 402 binden fazla İran vatandaşı tarafından desteklendi.

Musaddık’ın torunu Mahmud Musaddık, yaşlılık ve sağlık sorunları nedeniyle açıklama yapamadı ancak yazılı bir açıklama oğlu Golamali Musaddık tarafından okundu. Açıklamada, petrolün millileştirilmesi hareketinin İran tarihindeki önemli bir dönüm noktası olduğu vurgulandı. 1953 yılında gerçekleşen darbenin İngiltere’nin İran’ın petrol kaynaklarını tekrar kontrol etmesini sağladığına dikkat çekilirken, ABD ve İngiltere’nin İran halkını bölmek için çeşitli grupları kullanarak geniş çapta bir plan uyguladığı belirtildi. Muhammed Musaddık’ın petrolün millileştirilmesi ve yabancı egemenliğe son verme çabalarının İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney tarafından önemle vurgulandı.

Mahkemeden ABD’nin yaptığı zararlar nedeniyle maddi, manevi ve cezai tazminat talep eden Musaddık, darbenin İran’daki egemenliği İngiltere’den ABD’ye devretme amacı taşıdığını savundu. Musaddık’ın avukatı Şami Akdem, CIA’nın 1953’teki darbe planı hakkında bilgiler verirken, İngiltere’nin de Amerika’nın desteğiyle bu planı uyguladığını belirtti. Darbenin temel hedeflerinden birinin İran’daki gücü elinde tutan liderleri devirmek olduğunu ifade etti.

Muhammed Musaddık, 1951 yılında İran’ın petrol endüstrisini millileştirmiş ve ülkenin ekonomik bağımsızlığını artırmayı hedeflemişti. Bu adım, İngiltere’nin tepkisine neden olmuş ve ABD’nin desteğiyle gerçekleşen bir darbeye zemin hazırlamıştı. İngiltere ve ABD’nin tepkisiyle İran petrol endüstrisi tekrar yabancı konsorsiyumların kontrolüne geçmişti.

ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve İngiltere’nin MI6 istihbarat servislerinin Musaddık’ın hükümetini devirmek için planladığı “Ajax Operasyonu” adı verilen darbe, 19 Ağustos 1953 tarihinde gerçekleşmiş ve Muhammed Rıza Pehlevi’nin iktidara gelmesine neden olmuştu. Darbenin ardından, İran petrol endüstrisinin kontrolü tekrar yabancılara devredilmişti.